آب آنچنان ساده، یکدست و بی رنگ است، که شاید عبارت انواع آب کمی خنده دار بنظر برسد. اما جالب است بدانید که آب خالص به خودی خود در طبیعت وجود ندارد. بر اثر تماس قطره های آب با هوا و زمین انواع ناخالصی ها مانند مواد معدنی و گازها و … وارد آن می شوند و انواع آب را تشکیل می دهند.
در مطلب اول به آب و منشاء پیدایش آن بر روی زمین پرداختیم که با وارد شدن به این لینک می توانید آن را مطالعه کنید. در مقاله دوم با چرخه آب و فوایدش آشنا شدیم، که در این لینک می توانید آن را بخوانید.
انواع آب
شیرآب را باز می کنی و با عجله یک لیوان را پر آب می کنی. اما همین که اولین جرعه را سر می کشی طعم آب توی ذوقت می زند. با خودت فکر می کنی آب، آب است و فرقی نمی کند که و بقیه آب را تا آخر سر می کشی.
اما اینطور نیست آب با آب فرق می کند. این مایع شفاف و دوست داشتنی حلال قدرتمندی است که بسیاری از مواد جامد مایع و گاز را در خود حل می کند و بسته به اینکه منبع آب کجا باشد نوع ناخالصی آن هم متفاوت است. مثلا بستگی به این دارد که منبع آب، آب های زیر زمینی مثل آب چاه ها و چشمه ها، آب های سطحی مثل رودخانه ها و جویبارها و یا آب های شور دریاها و اقیانوس ها باشد.
هر کدام از انواع آب ها که در طبیعت وجود دارد بسته به منبع و محیطی که در آن دارند ویژگی خاص خودشان را دارا هستند. ویژگی های آب های زیرزمینی این است که مواد معلق و مواد آلی معمولاً در آنها کم است. CO2 نسبتاَ زیاد است، املاح محلول و سختی آنها نیز نسبتاً زیاد است. و البته چاه های کم عمق ممکن است آلوده به میکروب باشند.
ویژگی های آب های سطحی اینست که زلال هستند. عموما به میکروارگانیسم ها آلوده و مقدار آمونیاک و نیترات آنها ممکن است زیاد باشد. در صورت عبور از نواحی صنعتی به مواد شیمیایی نیز آلوده هستند. و در نهایت املاح محلول در آنها نسبتاً کم است.
انواع ناخالصی آب
همانطور که گفتیم آب خالص در طبیعت وجود ندارد. با تماس آب به هوا یا نشست در یک مکان یا جاری شدن بر روی زمین، مواد جامد و گازهای محلول موجود در محیط، در آب حل می شود و مواد ریز غیر قابل حل در آن به صورت معلق در می آیند.
ناخالصی های آب سه دسته کلی هستند:
۱- یون ها (کاتیون ها و آنیون ها)
۲- گازهای محلول در آب (اکسیژن، دی اکسید کربن و …)
۳- مواد معلق (گل و لای، باکتری ها و …)
مهم ترین ناخالصی های گازی آب عبارتند از: اکسیژن که منشأ آن اکسیژن هوا است و باعث گوارایی آب و در ضمن خورندگی آن می شود. دی اکسید کربن که منشأ آن تجزیه بی کربنات ها در هوا است.
آمونیاک که منشأ آن ترکیبات ازت دار آلی و باکتری ها هستند. و هیدروژن سولفوره که منشأ آن تجزیه ترکیبات گوگرد بوسیله باکتری ها است و باعث ایجاد طعم وبوی بد آب می شود.
انواع آب از نظر علمی
اما دسته بندی آب به همین انواع آب از نظر ناخالصی ها محدود نمی شود. اینکه آب را از منظر کدام علم بررسی کنیم هم انواع مختلفی از آب در اختیار ما می گذارد. در ادامه به انواع آب از نظر علوم مختلف می پردازیم. و البته اولین دسته بندی که می توانیم به آن بپردازیم از نظر کیفیت فیزیکی آب است.
انواع آب از نظر کیفیت فیزیکی
آب از نظر کیفیت فیزیکی به دو دسته ی کلی آب شور و شیرین تقسیم می شوند.
– آب شور
آب شور آبی است که دارای مقدار زیادی نمک باشد. امروزه ۳٫۵ درصد از آب کل دنیا را مواد معدنی تشکیل می‌دهد که عمدهٔ آن نمک است.
شوری آب دریاها و اقیانوس‌ها آنها را در برابر فساد مقاوم می کند. در حال حاضر مقیاس استاندارد و قابل قبول در جدا سازی انواع آب به صورت زیر است:
شوری کمتر از ۰٫۵ آب شیرین
شوری۳۰–۰٫۵ آب لب شور
شوری ۵۰–۳۰ آب شور
شوری بیشتر از ۵۰ آب شورگن
– آب شیرین
آب شیرین آبی‌ست که درصد املاح نمکی غیر حل شدنی آن بسیار کم و زلال باشد. باید توجه کنید که آب شیرین و آب آشامیدنی دو مفهوم جداگانه از یک‌دیگر دارند؛ هرچند که آب آشامیدنی آبی شیرین است. اما آب شیرین لزوما آب آشامیدنی نیست و باید آب املاح زدایی شود.
آب شیرین از مهم‌ترین منابع دوباره قابل تولید است که این منبع، برای زنده ماندن بسیاری از موجودات زنده و همچنین برای انسان، از لحاظ تأمین نیاز به آب و همچنین کشاورزی، بسیار پراهمیت و حیاتی است.
آب شیرین به طور طبیعی در سطح زمین و اکثرا در یخچال‌های کوهستانی و قطبی به صورت لایه‌های یخ ذخیره اند. دریاچه‌های آب شیرین، رودخانه‌ها و نهرها، و جریان آب‌های زیرزمینی از دیگر منابع آب شیرین هستند. منابع آب شیرین تنها ۳٪ از کل منابع آب بر روی کره زمین را تشکیل می‌دهد.
تنوع آب بر اساس منابع آبی
بر اساس منبعی که آب در آن قرار دارد یا از آن به دست می‌آید:
- آب زیرزمینی
- آب معدنی
- آب سطحی
- آب دریا
- آب چشمه
- آب قنات
- آب چاه
- مصارف مختلف
- بر اساس نوع مصرف:
- آب آشامیدنی (یا آب شیر یا آب شرب)
- آب معدنی
- آب خالص
- آب یونیزه قلیایی
انواع آب از نظر محیط زیست
تقسیم بندی انواع آب در علم محیط زیست:
- آب آشامیدنی
- فاضلاب یا پساب
- رواناب
- آب جاری
- مردآب
- گندآب
- تالاب
- دالاناب
تنوع آب بر اساس مشخصات شیمیایی
تقسیم بندی انواع آب بر اساس مشخصات شیمیایی:
- آب سبک
- آب سنگین
- آب سخت
- آب مقطر
تنوع آب در هواشناسی
در علم هواشناسی حالت‌های مختلف آب بر اساس نوع بارش یا معلق بودن آن در جو طبقه‌بندی می‌شود:
- باران
- تگرگ
- برف
- رگبار
- مه
- ابر
- شبنم
- بخار
انواع آب در فیزیک
در فیزیک بر اساس حالت ماده آب معمولاً به این نام‌ها خوانده می‌شود:
- جامد؛ یخ
- مایع؛ آب
- گاز؛ بخار آب
